Απόψεις

Να κάνουμε το αδύνατο, δυνατό

08/03/2016

Βαγγέλης Καποδίστριας

Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια  βιώνουμε μια συνεχή φτωχοποίηση της κοινωνίας και βρισκόμαστε σε μια παρατεταμένη διαδικασία θυσιών, οι οποίες δεν προσφέρουν άμεσο αποτέλεσμα, αλλά δεν έχουν και καμία προοπτική για τους νέους ανθρώπους. Μέσα από τις πολιτικές των μνημονίων πέρασαν επώδυνα μέτρα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα που σε άλλες εποχές έμοιαζαν απίθανα. Για να μπορέσουμε να αιτιολογήσουμε την ύπαρξη  των πολιτικών της λιτότητας, αξίζει να  διαπιστώσουμε ότι οι κυρίαρχοι για να δικαιολογήσουν τις πολιτικές αυτές χρησιμοποιούν ένα ρητορικό ερώτημα για τους ίδιους ''Υπάρχει Εναλλακτική;'' εννοώντας φυσικά ΟΧΙ και στη συνέχεια επενδύουν στην συνήθεια των πολιτικών αυτών προκειμένου να δημιουργήσουν μια μόνιμη κατάσταση. Η αποτυχία του εγχειρήματος Σύριζα ουσιαστικά εξασφάλισε την αδυναμία εύρεσης άλλου δρόμου με αποτέλεσμα να χρειάζεται ένα νέο εναλλακτικό σχέδιο που λείπει από τη κεντρική πολιτική σκηνή.  

Θέλοντας λοιπόν να εκκινήσουμε ένα ανανεωμένο πολιτικό σχέδιο οφείλουμε να εξετάσουμε τις αντιλήψεις που δεν  κατάφεραν να επιτύχουν την νίκη και να καταλήξουμε σε χρήσιμα πολιτικά συμπεράσματα. Στο παραπάνω ερώτημα λοιπόν παρατηρούμε δύο κυρίαρχες αντιλήψεις που επιμένουν στην ύπαρξη άλλου δρόμου αλλά αδυνατούν εδώ και πολλά χρόνια να επιλύσουν το πρόβλημα. 

Το βασικό χαρακτηριστικό της πρώτης αφήγησης είναι ο φόβος μιας και η αμφισβήτηση του υπάρχοντος δρόμου δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση. Από τη στιγμή λοιπόν που δεν υιοθετείται η λογική των συγκρούσεων η αντίληψη αυτή εισέρχεται σε μια διαδικασία νέων ερωτημάτων και αντιφάσεων, που ουσιαστικά αποτελούν το θόρυβο πριν την ενσωμάτωση. Ειδικά ο καπιταλισμός μας έχει αποδείξει την ικανότητα του να ενσωματώνει αρκεί να μένουν αλώβητες οι βασικές του σταθερές. Τέτοιες αντιλήψεις εμφανίζονται παραδοσιακά από ριζοσπαστικά κόμματα  που αδυνατούν να οικοδομήσουν τα κατάλληλα αντισώματα και οδηγούνται στην απορρόφηση και στον επώδυνο συμβιβασμό. Η βασική συνέπεια τους είναι η εδραίωση της ηττοπάθειας και η συντηρητικοποίηση της κοινής γνώμης. Είναι αναγκαίο να επισημάνουμε πως οι συνέπειες αυτές σε περιόδους κρίσεις προσπαθούν να αξιοποιηθούν από αντιδραστικές συστημικές δυνάμεις. Η αμφισβήτηση του υπάρχοντος δρόμου παγώνει οριστικά και οι ίδιοι αμφισβητές γίνονται οργανικά κομμάτια του αντίπαλου σχεδίου και μάλιστα αρνούνται πεισματικά να το αποδεχθούν  θεωρώντας πως δημιουργούν ρήγματα στο σύστημα. Οφείλουμε λοιπόν να κάνουμε διακριτό πως η ανατροπή ενός κυρίαρχου πολιτικού σχεδίου δεν μπορεί να είναι στρωμένη με ροδοπέταλα, αλλά μια διαδικασία διαρκών συγκρούσεων που ακόμα και οι μικρές κατακτήσεις ειδικά σε περιόδους κρίσης μπορούν να αποτελέσουν σπίθες ανατροπής. 

Στην άλλη πλευρά παρατηρούμε χαρακτηριστικά ηττοπάθειας στην αφετηρία της αντίληψης η οποία μάλιστα διακρίνεται και από διαστήματα αναμονής. Οι κύριες εκφωνήσεις της αντίληψης αυτής αποκρυσταλλώνονται από τις φράσεις ''Δεν είναι ώριμες οι συνθήκες για να επιτύχουμε'' αλλά και ότι ''η αποτυχία θα συμβάλλει στο οριστικό τέλος των ιδεών μας και θα διαβρωθούμε όπως οι άλλοι'' με αποτέλεσμα η  διαρκής αμηχανία της  Αριστεράς τη στιγμή που συνεχίζεται η ροή της Ιστορίας την κάνει  μια μόνιμη φωνή καταγγελίας στα μάτια των πολιτών στις ίδιες προδιαγεγραμμένες εξελίξεις. Την ίδια στιγμή οι κοινωνικές δυνάμεις και ειδικά οι πληττόμενες από τη κρίση στρέφονται σε  λύσεις μέσα από εύκολες δρόμους οι οποίοι στα χρόνια της κρίσης δεν γίνονται δεκτοί από τους κυρίαρχους. Αξίζει βέβαια να σημειωθεί πως η αντίληψη αυτή δεν είναι ομοιογενής  με τη προηγούμενη μιας και αυτή δεν παίρνει το μέρος του αντιπάλου απλά δείχνει ανήμπορη να προβάλλει ένα διαφορετικό σχέδιο κοινωνικής οργάνωσης στον αντίποδα του καπιταλισμού που να μπορεί να υιοθετηθεί  από τον λαό και να οδηγήσει σε νικηφόρους αγώνες. Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι το πρόβλημα ανήκει στον λαϊκό παράγοντα τη στιγμή που έχουν υπάρξει τόσα κινήματα αμφισβήτησης στη χώρα μας αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. 

Το κύριο πρόβλημα όμως το οποίο καλείται να επιλύσει η Αριστερά δεν είναι να σκιαγραφήσει τα προβλήματα τα οποία την οδήγησαν σε μια στρατηγική ήττα αλλά να διδαχθεί από αυτά προκείμενου να παράγει ένα  νέο πολιτικό σχεδιασμό. Ο στρατηγικός σχεδιασμός δεν μπορεί να αποτυπωθεί με μια ρητή χρήση του όρου σοσιαλισμός όπως συνηθίζεται αλλά να μπορεί να δημιουργήσει δομές που θα μπορούν να κάνουν το εγχείρημα να μην μοιάζει με ουτοπία αλλά με απάντηση  στο σήμερα. Για να ξεπεράσουμε τη κρίση λοιπόν έχουμε μια σημαντική ευκαιρία, την καταφατική απάντηση μας στο ερώτημα ότι υπάρχει εναλλακτική χωρίς μεγάλες φανφάρες και με συλλογική δουλειά. Η αμφισβήτηση λοιπόν του νεοφιλελευθερισμού πρέπει να μετατραπεί σε δημιουργική αμφισβήτηση του καπιταλισμού παντρεύοντας τη ρήξη με το ρεαλισμό. Είναι άραγε μη ρεαλιστικό οι εργάτες να μπορούν να διαχειρίζονται εργοστάσια; Είναι μη ρεαλιστικό να φορολογηθεί ο πλούτος; Είναι μήπως ακραίο να επιλυθεί το προσφυγικό βασισμένο στην αλληλεγγύη των λαών και όχι στην φιλανθρωπία της άρχουσας τάξης; Μπορούμε να καταφέρουμε το τέλος της μετανάστευσης των νέων ανθρώπων; Αυτά λοιπόν τα ερωτήματα μπορούν να δώσουν ένα όραμα το οποίο θα μπορεί να προασπιστεί η νέα γενιά που αποτελεί πλέον μια από τις βασικές πληττόμενες κοινωνικές κατηγορίες. 

Συνεπώς χρειάζεται μια επανίδρυση της Αριστεράς στον 21ο αιώνα, η οποία στο πέρας της αποτυχίας αγώνων αλλά και στις περήφανες στιγμές που έχει χαρίσει σε αυτό το τόπο θα συγκροτήσει τη <<νέα ταυτότητα>>. Μία ταυτότητα που δεν μπορεί να δομηθεί από αυθεντίες και αυτό αναφορικές τάσεις  δεν μπορεί να δομηθεί από παραγοντισμούς και τον ετεροκαθορισμό. Η νέα ταυτότητα όμως έχει κάποιες σταθερές  οι οποίες δεν μπορούν να ταλαντευτούν και να διαβρωθούν. Δεν μπορεί να μην υπάρξει Αριστερά που να μην υπερασπίζεται σε καθημερινή φάση οποιαδήποτε φαινόμενα ρατσισμού και μισαλλοδοξίας που να αντικαταστήσει τη ζωή από την επιβίωση στο βωμό του κέρδους και των αγορών που να μην προσδίδει όραμα που να μην μιλάει για σοσιαλισμό που να μην έχει τη δημοκρατία στο κύτταρο της. Και αυτές οι σταθερές δεν πρέπει να  αποτελούν μόνο πάγιες θέσεις αλλά  και πεδίο καθημερινής χειραφέτησης. Δυστυχώς ή ευτυχώς όσο δογματικό και αν ακούγεται μόνο η Αριστερά μπορεί να αλλάξει το κόσμο, γιατί ο Κομμουνισμός είναι η νιότη του κόσμου γιατί  η Αριστερά παρά τις ήττες παρά τα βάσανα τα οποία δέχθηκε αντέξει στο πέρας των αιώνων και ειδικά τώρα μπορεί να είναι τραυματισμένη  αλλά και πιο έμπειρη από ποτέ. Η Αριστερά λοιπόν μπορεί, θέλει;