Στην Ειδομένη τώρα για την Αριστερά που θέλουμε

08/03/2016

Τάσος Κουτσογιάννης

Η αυτοψία από τη Θεσσαλονίκη στην Ειδομένη ξεκίνησε με πρώτη μικρή στάση τα Διαβατά όπου έχει κατασκευαστεί hotspot σε θέση παλαιού στρατοπέδου. Ο στρατός και τα φυλάκια στις άκρες του στρατοπέδου υπενθυμίζουν στους μετανάστες το πολεμικό κλίμα που άφησαν πίσω και σε καμία περίπτωση δεν θυμίζουν τον Ευρωπαϊκό πολιτισμό και τη φιλοξενία που φαντάζονταν. Τα Διαβατά αποτελούν μια συνοικία υποβαθμισμένη αντίστοιχη με το Μενίδι και την Ζωφριά της Αττικής, με ότι μπορεί να συνεπάγεται αυτό για εγκληματικότητα και για το κλίμα που επικρατεί τριγύρω. Το στρατόπεδο βρίσκεται σε τοποθεσία ερημική, λίγο μακριά από το κέντρο της συνοικίας και πολύ κοντά σε κεντρικό δρόμο.

(Πάνω) Η βοήθεια του Ηνωμένου Βασιλείου για την προσφυγική κρίση. (Κάτω) Εικόνα από το κέντρο κράτησης στα Διαβατά.

Η είσοδος στο στρατόπεδο δε μας επιτράπηκε, καθώς μας ζητήθηκε από αστυνομικούς να μην προκαλούμε και να κατεβάσουμε την φωτογραφική μηχανή. Δε καταφέραμε να μιλήσουμε με κάποιον από τους μετανάστες, αν και θα μπορούσαμε πίσω από τα συρματοπλέγματα, σε περίπτωση που το επιδιώκαμε περισσότερο. Το ενδιαφέρον μας κέντρισε η επιχειρηματική δραστηριότητα, μέσα στο χώρο του στρατοπέδου όπου υπάρχουν καντίνες για να «εξυπηρετούν» τους μετανάστες. Στοιχεία για τον τιμοκατάλογο και το πώς μπορεί κάποιος να βάλει την καντίνα του μέσα στο στρατόπεδο δεν καταφέραμε να μάθουμε καθώς «κανείς δεν ήξερε».

(Εικόνα) Μια από τις εγκατεστημένες καντίνες στο κέντρο κράτησης στα Διαβατά.

Η πιο αποκρουστική εικόνα ήταν οι ταξιτζήδες που είχαν σταθμεύσει τα ταξί μέσα σε χωράφια και στη θέα της φωτογραφικής μηχανής εξαγριώθηκαν (πρωτού κάνουμε κίνηση να τους φωτογραφίσουμε), αφού δεν έπρεπε να ασχολούμαστε με το τι συμβαίνει εκεί. Ο σχηματισμός αγέλης εναντίον σε όποιον αδιακρίτως επισκεπτόταν το σημείο η παράτυπη πιάτσας ταξί, μας κάνει να φανταστούμε τις βλέψεις που έχουν οι συγκεκριμένοι για το προσφυγικό ζήτημα στην περιοχή. 

Σε καμία περίπτωση συνολικά το hotspot δε μπορεί να θεωρηθεί φιλόξενο ή να θεωρηθεί ότι μπορεί να είναι τόπος ημι-μόνιμης διαμονής για ανθρώπους. Εν πολλοις υγειονομικά σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι συναντήσαμε στην Ειδομένη, αλλά ο εγκλωβισμός ανθρώπων σε ένα στρατόπεδο και η στέρηση της ελευθερίας τους δε γίνεται να θεωρείται φιλοξενία.

Ειδομένη

Σχετικά με την Ειδομένη η ανάλυσή θα ξεφύγει από την καθιερωμένη περιγραφή εικόνων και καταγραφή προβλημάτων. Κάποια στιγμή και όσο είναι νωρίς πρέπει να γίνει μια πολιτική καταγραφή για το τι συμβαίνει στο (αυτή τη στιγμή) κέντρο της Ευρώπης. Κυρίως πρέπει να μπει ο ανθρώπινος παράγοντας στις εξελίξεις, την ίδια στιγμή που η Αριστερά προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο της και να βρει τα μονοπάτια που θα οδηγήσουν στην χειραφέτηση των λαών. Η Ελλάδα για άλλη μια φορά έχει το ιστορικό χρέος και την υποχρέωση να πρωτοστατήσει στις εξελίξεις.

(Εικόνα) από τον καταυλισμό πλησίον του σημείου εξόδου από τα σύνορα της Ελλάδας στην Ειδομένη.

Η πλειοψηφία των Μη Κερδοσκοπικών Οργανώσεων προσφέρουν (μάλλον κερδοσκοπικώς) αποδοτικό και σημαντικό έργο στο σημείο σε ότι αφορά στην διανομή και τον τρόπο διανομής προμηθειών και ειδών πρώτης ανάγκης, βοηθώντας στο να γίνει μια διαχείριση στον εν εξελίξη σχηματισμό βόμβας στο σημείο. Την ίδια στιγμή αποτελούν μέρος του προβλήματος καθ’ότι στη φυσική επαφή με τους μετανάστες υπεύθυνοι και εργαζόμενοι δηλώνουν αναρμόδιοι να ενημερώσουν τους ανθρώπους για τις εξελίξεις ή (χειρότερα) αναπαράγουν την διαχειριστική αφήγηση που έχουν απέναντί τους οι αρχές. Στα θετικά είναι ότι μέρος των μεταναστών συμμετέχει ενεργά στην οργάνωση των δομών για κουβάλημα προμηθειών ή για οποιαδήποτε άλλη δουλειά.

Από την πλευρά τους οι αρχές (αστυνομία και συνοριοφυλακή) προσπαθούν να καθυσηχάσουν τον κόσμο και διαχειρίζονται το ζήτημα των κλειστών συνόρων καλλιεργώντας ελπίδες πως το πρόβλημα από μέρα σε μέρα θα λυθεί, με στόχο να κρατήσουν σε ησυχία τον κόσμο. Ο κόσμος στην Ειδομένη από την πλευρά του, που σε γενικές γραμμές είναι σε καλή κατάσταση σωματικά και ψυχικά, έχει άγνοια για την κατάσταση και μεταφράζει τις διεθνείς ειδήσεις για τις συναντήσεις της κυβέρνησης ως κομμάτι της ενημέρωσης από τις αρχές. Συμπερασματικά αντιλαμβάνεται πως το πρόβλημα λύνεται και ότι σύντομα θα ανοίξουν τα σύνορα.

Το παραπάνω παζλ συμπληρώνεται με την εμφάνιση στο σημείο διαφόρων κοινωνικά αποχαυνομένων ανθρώπων, που έρχονται να κάνουν το κομμάτι τους. Από δημοσιογράφους του διεθνούς τύπου που κάνουν ρεπορτάζ ή βγάζουν φωτογραφίες ή γυρίζουν ντοκυμαντέρ προσεγγίζοντάς τους σε φιλικό κλίμα, μέχρι από άτομα ή ομάδες που ερχόμενοι να μοιράσουν οι ίδιοι τρόφιμα βρίσκουν την ευκαιρία για τα πειστήρια της φιλανθρωπίας τους, τραβώντας “selfie” με σκηνές, και δεκάδες πιτσιρίκια να τους εκλιπαρούν για μια καραμέλα. Όλα αυτά συντηρούν μια κατάσταση κανονικότητας και αισιοδοξίας παρόλη την ταλαιπωρία αυτών των ανθρώπων. Εν τέλει το γενικότερο κλίμα που επικρατεί, εκτός από όσους μετανάστες ήδη έχουν αρχίσει και νοιώθουν απεγνωσμένοι και δεν είναι σε καλή κατάσταση, είναι ότι όλα θα πάνε καλά.

Η αντίληψη του προβλήματος κορυφώνεται αν αναλογιστεί κανείς ότι οι περισσότεροι από τους μετανάστες που μιλήσαμε και βρίσκονται στην Ειδομένη δεν γνωρίζουν τι θα πει και τι είναι το hotspot. Δε γνωρίζουν τι θα γίνει και πιο μέλλον τους επιφυλάσσει η κυβέρνηση και η Ε.Ε. Δεν γνωρίζουν ότι κατασκευάζονται ειδικά κέντρα για να τους «φιλοξενήσουν» Κατά κύριο λόγο δε γνωρίζουν ούτε τις ευρωπαϊκές πολιτικές εξελίξεις. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα μια παρέα από πέντε Σύριους που μας προσσέγισε για να κάνει πλάκα μαζί μας, και από την κουβέντα καταλήξαμε να τους δείξουμε τις φωτογραφίες από το hotspot στα Διαβατά, για να πέσουν από τα σύννεφα όταν αντιλήφθηκαν τι σχέδια γίνονται για αυτούς.

Κάπου εδώ υπάρχει ένα συναισθηματικό πάγωμα.

Κάπου εδώ αρχίζει να μπαίνει η πολιτική σκέψη.

Ποια αριστερά θέλουμε λοιπόν;

Σίγουρα μια αριστερά που δε θα είναι απούσα από το φυσικό μέρος των εξελίξεων. Και αυτό στην Βόρεια Ελλάδα είναι η Ειδομένη. Ηχηρή απουσία φυσικής ύπαρξης στο σημείο από τον αριστερό χώρο (και τον αναρχικό και γενικά τα κινήματα). Όποια παρουσία έχει να κάνει με αντιπροσωπείες από στέκια και κοινωνικούς χώρους. Η ύπαρξη της όποιας παρουσίας των κινημάτων πολιτικά δεν υφίσταται αλλά δρα μονάχα ως συνεπικουρούμενη εθελοντική βοήθεια στην δράση των Μ.Κ.Ο.

Αυτές τις μέρες οργανώνονται διάφορες κινήσεις ενάντια στα hotspot. Όλες αυτές οι κινήσεις θα είναι απουσία των ανθρώπων που θα τα υποστούν (τους μετανάστες δηλαδή). Το κεντρικό σύνθημα είναι ήδη «να κλείσουν τα κέντρα κράτησης». Δηλαδή να μη γίνει αυτή η διαχείριση του προβλήματος (ίσως κάποια άλλη) αλλά το πρόβλημα δε θα λυθεί. Ταυτόχρονα και με τα υπόλοιπα προβλήματα που αυτή τη περίοδο τρέχουν κινηματικά (π.χ. ασφαλιστικό) ο ανθρώπινος παράγοντας θα είναι διαμελισμένος στα επί μέρους.

Στο συγκεκριμένο ζήτημα ο ανθρώπινος παράγοντας των υποτελών δε θα υφίσταται καν, απλά οι αλληλέγγυοι (εμείς) θα τρέξουμε για τους μετανάστες, κάπου μακριά από το κέντρο των εξελίξεων. Πολύ βαρύ πράγμα να φωτογραφίζω με την προηγούμενη πρόταση ότι οι μετανάστες θα πρέπει να κάνουν κτήμα τους έναν τέτοιο αγώνα. Οι μετανάστες που φύγανε από Συρία, Ιράκ, Αφγανιστάν, Πακιστάν, Μαρόκο και οπουδήποτε αλλού, εμπόλεμα ή μη, να πρέπει να δώσουν άλλη μια τέτοια μάχη. 

«Δηλαδή Συρία θα το κάνουμε και εδώ;» με ρώτησε ένας από αυτούς που κουβεντιάζαμε την περισσότερη ώρα για το ζήτημα. Δεν είχα απάντηση να του δώσω αλλά δεν έφταιγα εγώ. Απλά δεν ήξεραν οτι κάποιοι προδιαγράφουν το μέλλον τους και τι σχέδια κάνουν. Μετά ο ίδιος με ρωτούσε αν μπορεί να περάσει τα σύνορα από κάποιο βουνό στην Αλβανία και να πάει από εκεί στη Σερβία να συνεχίσει. Τι απάντηση θα έδινε κάποιος σε αυτό;

Η αριστερά της πράξης, η αριστερά ως ηθική δύναμη για αυτόν τον αιώνα πρέπει να φροντίσει να κάνει το δύσκολο. Να ζητάει δηλαδή μονάχα το αυτονόητο, δηλαδή τα ανοιχτά σύνορα. Να απευθυνθεί σε αυτούς τους ανθρώπους, να τους ενημερώσει για τις εκτιμήσεις της. Να είναι εκεί, πρωτού η ανθρωποφαγία και ο κανιβαλισμός (σε κοινωνικά πλαίσια και τα δύο) κάνουν την εμφάνισή τους. Να είναι εκεί, να δώσει την κινηματική εμπειρία από τους δρόμους της Ευρώπης, πρωτού οι άνθρωποι αρχίσουν και χάνουν το κουράγιο τους. Η αλληλεγγύη δεν είναι να πάμε στο γλέντι της οικονομικής ενίσχυσης για τις προμήθειες ή έστω δεν είναι μόνο αυτό. Η αλληλεγγύη είναι και η ηθική υποχρέωση να πούμε την αλήθεια σε αυτούς τους ανθρώπους, πριν κάνουν την εμφάνισή τους τα νέα πούλμαν που θα τους μεταφέρουν στα hotspot “προσωρινά”. Η αλληλεγγύη είναι να βρουν μέσα από αυτό, την προοπτική στην πραγματικότητα.

Προσωπικά θα έπαιρνα ευτυχία αν έβλεπα τους ανθρώπους αυτούς να συγκρούονται (μαζί με την αριστερά των κινημάτων και οποιοδήποτε αλληλέγγυο) και να ρίχνουν κάθε μέρα το φράχτη στην Ειδομένη μέχρι την νίκη του ανθρωπίνως αυτονόητου. Όπως το κάναμε για τις καθαρίστριες. Όπως το κάνουμε για τις Σκουριές. Όπως το κάνουμε για τα μνημόνια και τη λιτότητα.

Y.Γ.1: Τα σύνορα κλειστά για τους ανθρώπους ανοιχτά για τις αγορές και τα εμπορεύματα

Υ.Γ.2: Δε θα πρέπει να παραληφθεί η προκλητικότητα των αρχών των «απέναντι» σε όσους είναι «απέναντι» (από τις γλωσσικές και όχι μόνο αντιθέσεις του κόσμου που ζούμε). Ήδη στον συνοριακό εξοπλισμό τους υπάρχει «αύρα». Θα βρέξουν για καταστολή δηλαδή αυτόν που με μια αλλαξιά ίσως να χει να περάσει από εδώ και πέρα.

Υ.Γ.3: Από το καλοκαίρι είχα την καλύτερη των εντυπώσεων για τους Σύριους. Αυτή τη φορά μια οικογένεια με προσκάλεσε να φάω μαζί τους, στη σκηνή τους, από το φαϊ που πρόχειρα έφτιαχναν σε αυτοσχέδια εστία φωτιάς με ένα μικρό κατσαρολάκι. Με προσκάλεσαν ΑΥΤΟΙ για φαι. Οι άνθρωποι που ΄χουν περάσει παγωμένες θάλλασες με μποφόρ και έχουν περπατήσει με τα πόδια τους τόσα χιλιόμετρα. Αυτοί που έρχονται από πολέμους. Αυτοι με προσκάλεσαν για φαϊ. Αυτοί.

Υ.Γ.4: Σκοπός του κειμένου δεν ήταν η καταγραφή των γεγονότων, ούτε η καλλιέργεια συναισθημάτων για το προσφυγικό ζήτημα. Σε αυτά έχουν αναλωθεί αρκετοί καλλιτέχνες και δημοσιογράφοι. Αφορμή για το κείμενο ήταν η προσωπική αυτοψία στο χώρο της Ειδομένης και η κοινωνικοποίηση προσωπικών συμπερασμάτων που νομίζω πως πρέπει η αριστερά να λάβει υπόψιν της. Παρόλα αυτά δε ταιριάζει κάτι καλύτερα από το παρακάτω:
https://www.youtube.com/watch?v=0u7PT7heg6o